Cukrzyca typu 1

Ten typ cukrzycy spowodowany jest zniszczeniem komórek β trzustki przez przeciwciała przeciwko antygenom wysp Langerhansa w procesie immunologicznym. U pacjentów już przed manifestacją kliniczną objawów choroby można wykryć obecność przeciwciał przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD), przeciwwyspowych lub przeciwinsulinowych, co świadczy o autoimmunologicznym procesie niszczenia komórek. Przeciwciała znikają po całkowitym zniszczeniu komórek β trzustki. Cukrzyca typu 1 stanowi ok. 10% wszystkich przypadków zachorowań, a w ogólnej populacji osób do 30 rż. cierpi na nią 0,3% ludzi. Co ciekawe najczęściej stwierdza się ten typ cukrzycy u pacjentów w krajach skandynawskich. Symptomy kliniczne są dość burzliwe i narastają w krótkim czasie.

Pierwszym objawem może być kwasica ketonowa lub śpiączka. Cukrzyca typu 1 rozpoczyna się u dzieci i młodzieży oraz u osób dorosłych do 30 rż., a największą częstość zachorowań odnotowuje się u osób kilkunastoletnich. Choroba charakteryzuje się chwiejnym przebiegiem i wczesnym pojawianiem się powikłań, co spowodowane jest trudnością wyrównania glikemii. Występuje tutaj bezwzględny niedobór insuliny, a chorzy muszą być leczeni podawaniem tego hormonu. Podawanie insuliny jest niezbędne do przeżycia pacjentów z cukrzycą typu 1, tzn. do zahamowania rozwoju kwasicy ketonowej, śpiączki i śmierci. Ten typ cukrzycy klasyfikowany był wcześniej jako cukrzyca insulinozależna.

Duży problem terapeutyczny stanowi cukrzyca u dzieci. Dzieci poniżej 6 rż. są zagrożone występowaniem groźnej dla życia hipoglikemii, a u maluszków kłopoty sprawia planowanie pory i wielkości posiłków. U wszystkich dzieci spotyka się problem cukrzycy chwiejnej oraz zjawiska brzasku, tj. niedoboru insuliny w godzinach porannych. Ponadto u tych pacjentów częściej występują zespoły depresyjne i zaburzenia jedzenia, w tym jadłowstręt psychiczny (anoreksja), zwłaszcza u dziewcząt w okresie dojrzewania. Opieka nad dziećmi cukrzycowymi wymaga kompleksowego podejścia, organizowania zespołów terapeutyczno-edukacyjnych i poszukiwania nowych rozwiązań. Jedną z nowszych propozycji jest szkolenie psów cukrzycowych, które potrafią rozpoznać hipoglikemię po zmianie zapachu potu pacjenta i odpowiednio zareagować (przynieść glukozę i rodziców dziecka / zaalarmować otoczenie).

Inną szczególną grupą chorych na cukrzycę są kobiety planujące ciążę i ciężarne. Są to pacjentki obejmowane specjalistyczną opieką lekarską, gdyż cukrzyca stwarza bardzo duże zagrożenie dla zdrowia płodu i noworodka. W dzieci matek chorujących na cukrzycę typu 1 aż w 22% przypadków występują wady serca, nerek, przewodu pokarmowego, układu nerwowego i kostnego. Większość zaburzeń rozwojowych powstaje w 3-6 tygodniu ciąży i zwiększa się znacznie, jeśli w tym czasie występowała hiperglikemia. Uważa się, że odsetek hemoglobiny glikowanej powyżej 8% wskazuje na bardzo wysoki stopień ryzyka.

Do tej pory nie ustalono sposobów zapobiegania, ani opóźnienia wystąpienia cukrzycy typu 1. W ostatnich latach rozpoczęto kilka dużych badań klinicznych, w których szuka się sposobu wprowadzenia do praktyki klinicznej metod hamowania immunologicznego procesu niszczenia komórek β trzustki poprzez blokowanie działania przeciwciał. Nowoczesne leczenie dawałoby szansę opóźnienia choroby u pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą i u dzieci.